Doe je wel eens boodschappen bij de Albert Heijn? is je iets bijzonders opgevallen op de groenteafdeling? Ik zal je helpen. Er liggen al een tijdje “buitenbeentjes” in de schappen. Buitenbeentjes zijn bijvoorbeeld appels of paprika’s die er anders uitzien, niet standaard en die tot voor kort werden doorgedraaid als veevoer. Maar Albert Heijn koestert tegenwoordig de buitenbeentjes en zet ze extra in de schijnwerpers. Er wordt zelfs met een speciaal “Buitenbeentjesschap” geëxperimenteerd door Albert Heijn.
Ik moest er aan denken toen ik het verhaal las van Alexa Clay over de opkomst van de “buitenbeentjeseconomie”. Het zijn volgens haar namelijk de buitenbeentjes die het verschil maken op bijvoorbeeld het gebied van innovatie en verandering. Bedrijven zouden in dat kader rebelse werknemers moeten koesteren, betoogt Clay. Hun onaangepastheid zorgt namelijk voor vooruitgang.
Hackers
Clay heeft het begrip “buitenbeentjes’ uitvoerig bestudeerd, daarbij keek ze naar schaduw-economieën waarin bijvoorbeeld hackers opereren. Daarbinnen hanteren de buitenbeentjes een aantal strategieën die hen succes opleveren. Zo staan hackers bekend om hun vaardigheid om een bestaand systeem aan te vallen en te slopen, om daarna aanwijzingen te geven hoe het systeem te verbeteren. En hackers zijn meesters in snel van koers durven veranderen als iets niet werkt. Vaardigheden die keihard nodig zijn in de markten waar wij nu allemaal in opereren.
In NRC werd Clay een tijd terug geïnterviewd over haar onderzoek: “Buitenbeentjes verlangen naar de vrijheid om te dromen”, zegt econoom Alexa Clay. “Ze houden niet van strenge hiërarchiën en omgevingen die sterk op regels zijn gebaseerd. Organisaties hebben daarom moeite met het rekruteren en behouden van misfits.” Mede daarom is Clay ook een van de bedenkers en oprichters van de League of Intrapreneurs: een wereldwijde organisatie die idealistische buitenbeentjes in grote ondernemingen ondersteunt.
Intrapreneurs zijn het type buitenbeentjes dat verder wil denken dan het belang van het bedrijf”, zegt ze. Het zijn de mensen binnen grote organisaties die nieuwe bedrijfsmodellen opzetten met een maatschappelijke waarde. Dat zijn kwetsbare posities, want soms gaan hun ideeën tegen het bedrijfsbelang in. Ze zouden daarom door mensen hoog in de organisatie moeten worden beschermd.”
De praktijk
“Maar willen die mensen überhaupt nog bij grote organisaties werken?”, is een voor de hand liggende vraag. Volgens haar wel, simpelweg omdat ze zich aangetrokken voelen door de invloed en de middelen van deze organisaties”
Zelf heb ik daar nog wel mijn twijfels over. Het lukt namelijk alleen wanneer ze vrijheid, vertrouwen en minder regels krijgen binnen die organisaties en juist daar gaat het mis. Veel organisaties roepen dat buitenbeentjes hartelijk welkom zijn en dat ze zullen zorgen voor een omgeving waarin de buitenbeentjes optimaal van hun unieke eigenschappen gebruik kunnen maken. De praktijk is dat dit type mens zich al snel onbegrepen en alleen voelt in veel organisaties, al was het maar omdat buitenbeentjes vaak enkelingen zijn binnen een organisatie en ze het moeten opnemen tegen een leger volgzame schapen. Clay verwijst voor die benaming naar William Deresiewicz, die in zijn boek “Excellent Sheep” ingaat op een grote groep medewerkers bij bedrijven die nooit geleerd en aangemoedigd zijn, zich rebels en kritisch te gedragen.
Meer dan zitzak en tafeltennis
Maar laat ik positief eindigen. Er zijn inmiddels steeds meer (vaak kleinere) bedrijven die een omgeving creëren waar de buitenbeentjes optimaal tot hun recht komen. En dat is niet een kwestie van wat zitzakken en een tafeltennistafel, of “agile werken”. Dat is minder regels, meer vrijheid en meer vertrouwen. En nu preek ik even voor eigen parochie, via Dagstage.nl kun je wellicht ook regelmatig “Buitenbeentjes binnen halen”. Al is het maar voor een dag, het is een mooi begin ;-).
Foto: Retailtrends.nl
